پس چه باید کرد ای اقوام شرق ؟

 مولانا اقبال لاهوری

 

 پس چه باید کرد ای اقوام شرق

باز روشن می شود ایام شرق

 در ضمیرش انقلاب آمد پدید

شب گذشت و آفتاب آمد پدید 

یورپ(1) از شمشیر خود بسمل فتاد

زیر گردون رسم لادینی نهاد 

گرگی اندر پوستین بره ئی

هر زمان اندر کمین بره ئی

 مشکلات حضرت انسان ازوست

آدمیت را غم پنهان ازوست

 در نگاهش آدمی آب و گل است

کاروان زندگی بی منزل است

  بندهٔ مومن ازو بهروز تر

هم بحال دیگران دلسوز تر

 علم چون روشن کند آب و گلش

از خدا ترسنده تر گردد دلش

 دانش افرنگیان تیغی بدوش

در هلاک نوع انسان سخت کوش

 با خسان اندر جهان خیر و شر

در نسازد مستی علم و هنر

 آه از افرنگ و از آئین او

آه از اندیشهٔ لا دین او

 روح شرق اندر تنش باید دمید

تا بگردد قفل معنی را کلید

   شرع یورپ بی نزاع قیل و قال

بره را کرد است بر گرگان حلال

 نقش نو اندر جهان باید نهاد

از کفن دزدان چه امید گشاد

 ای اسیر رنگ(2) ، پاک از رنگ شو

مؤمن خود ، کافر افرنگ شو

 این کهن اقوام را شیرازه بند

رایت صدق و صفا را کن بلند

 اهل حق را زندگی از قوت است

قوت هر ملت از جمعیت است

 رای بی قوت همه مکر و فسون 

قوت بی رای جهل است و جنون

 هم هنر ، هم دین ز خاک خاور است

رشک گردون خاک پاک خاور است

 وانمودیم آنچه بود اندر حجاب

آفتاب از ما و ما از آفتاب

 داشتیم اندر میان سینه داغ

بر سر راهی نهادیم این چراغ

 ای امین دولت تهذیب و دین

آن ید بیضا برآر از آستین

  نقشی از جمعیت خاور فکن

واستان خود را ز دست اهرمن

 از تجارت نفع و از شاهی خراج

 آن جهانبانی که هم سوداگر است

بر زبانش خیر و اندر دل شر است

 کشتن بی حرب و ضرب آئین اوست

مرگها در گردش ماشین اوست

 بوریای خود به قالینش مده

بیذق(3) خود را به فرزینش(4) مده

 گوهرش تف دار و در لعلش رگ است

مشک این سوداگر از ناف سگ(5) است

 صد گره افکنده ئی در کار خویش 

از قماش او مکن دستار خویش

 هوشمندی از خم او می نخورد

هر که خورد اندر همین میخانه مرد

 وقت سودا خندخند و کم خروش

ما چو طفلانیم و او شکر فروش

 آنچه از خاک تو رست ای مرد حر

آن فروش و آن بپوش و آن بخور

 آن نکوبینان که خود را دیده اند

خود گلیم خویش را بافیده اند

 ای ز کار عصر حاضر بی خبر

چرب دستیهای یورپ را نگر

 قالی از ابریشم تو ساختند

باز او را پیش تو انداختند

---

1-یورپ=اروپا 

2-رنگ=ظاهر ، ظاهرسازی 

3-بیذق=سرباز ، پیاده نظام 

4-فرزین=وزیر ،دانشمند 

5-در قدیم از ناف آهویی درمغولستان مشک و خوشبو کننده میگرفتند.شاعر زشتیهای زیبا نمایی که فرهنگ غرب ارائه می کندرا به مشکی تشبیه نموده که از ناف سگ گرفته شده است!